Wie is hier nu naïef en geprivilegieerd?
Door linkse jongeren Bart van der Zeijden (27) en Sander van der Kraan (24), onderdeel van De Nieuwe Vredesbeweging. In reactie op de Parool-publicatie van Joshua Vissers en Anna Petram (11 maart jl.): Opinie: ‘Wij linkse jongeren moeten beseffen dat ons pacifisme ook een verkapte vorm van naïviteit en privilege is’.
Vorige week schreven Joshua Vissers en Anna Petram in Het Parool dat kritiek op oorlogspolitiek en pleidooien voor vrede naïef, schadelijk en zelfs geprivilegieerd zouden zijn. In hun betoog schilderen ze de vredesbeweging af als wereldvreemd en blind voor de gevaren die Europa bedreigen. Hun stellingen zijn niet alleen misleidend en historisch onjuist, ze zijn ook een voorbeeld van de naïviteit en het privilege dat ze zelf zo hard proberen te signaleren.
Hetzelfde liedje
Ten eerste doen Vissers en Petram alsof het anti-oorlogsgeluid uit linkse hoek een populaire en dominante positie is, maar niets is minder waar. Het politieke discours wordt juist gedomineerd door een retoriek van militarisme, oorlog en escalatie, ondersteund door een constante stroom van bangmakerij en propaganda. Overal wordt hetzelfde verhaal verteld: er is geen alternatief voor oorlog. Helaas geldt dat ook in de linkse en progressieve kringen.
Hun boodschap is duidelijk: wie pleit voor vrede en diplomatie is naïef, idealistisch en houdt geen rekening met de “realiteit” van een gevaarlijke wereld. Maar die zogenaamde realiteit—waarin eindeloze wapenleveranties en militaire escalaties nodig zouden zijn om veiligheid te waarborgen—is niets anders dan een herhaling van oude dogma’s die keer op keer hebben gefaald.
Ze presenteren zich als kritisch en vernieuwend, maar in werkelijkheid past deze boodschap naadloos in het dominante narratief. Ze versterken daarmee slechts de status quo in een poging kritiek op militarisme te delegitimeren. Het is dus niet moedig of origineel, maar vooral weer hetzelfde liedje.
Privilege
Vissers en Petram beschuldigen de vredesbeweging van privilege. Ironisch genoeg druipt hun eigen betoog ervan. Hun lofzang over de NAVO en de “veilige paraplu van de VS” negeert de verwoestende impact van diezelfde instituties op landen als Irak, Palestina, Libië en Joegoslavië. Voor de miljoenen mensen wier levens verwoest zijn door Westers oorlogsgeweld, leest dit pleidooi over de Westerse vrede, democratie en veiligheid hooguit als bittere satire.
Het toonbeeld van privilege geldt ook voor de situatie dichter bij huis. Vissers en Petram lijken zich totaal niet bewust van de economische en sociale gevolgen van hun pleidooi. De honderden miljarden die naar militaire investeringen gaan, zullen uiteindelijk betaald worden door gewone mensen, via bezuinigingen op zorg, onderwijs en pensioenen. Dat de schrijvers deze realiteit volledig buiten beschouwing laten, laat zien hoe ver ze verwijderd zijn van de mensen die de prijs moeten betalen voor de militaristische agenda die zij voorstaan.
Linkse jongeren?
Vissers en Petram noemen zichzelf “linkse jongeren” – waarschijnlijk in een poging hun standpunten legitimiteit te geven bij een linksige doelgroep – maar hun betoog druist in tegen alles waar links voor staat. Links-zijn is meer dan er wat progressieve opvattingen op nahouden, of iets over “gelijkheidsbeginselen” zeggen. Links-zijn vereist een materiële en kritische analyse langs de lijn van de belangen van gewone mensen, niet de belangen van de politieke elite en de oorlogsindustrie die daarvan profiteert. Al meer dan een eeuw is links-zijn onlosmakelijk verbonden met het streven naar vrede en het verzet tegen oorlog. De vergeefse poging om oorlog en links-zijn met elkaar te verzoenen is dus niet alleen gevaarlijk en dom, maar ook historisch onjuist.
Wie is hier eigenlijk naïef?
Een ander verwijt dat Vissers en Petram maken aan de vredesbeweging is dat zij naïef zou zijn. Volgens hen is het nastreven van diplomatie en vrede een wereldvreemde droom die geen rekening houdt met de weerbarstige realiteit. Maar wie is hier eigenlijk nu echt naïef? De mensen die na een jarenlange uitputtingsoorlog pleiten voor onderhandelingen en de-escalatie, of degenen die ondanks de realiteit blijven geloven dat oorlogen zich vanzelf wel oplossen zolang we maar genoeg bommen op elkaar gooien?
Oorlogen kunnen maar op twee manieren eindigen: door onderhandelingen, of de totale verwoesting van de vijand. En de afgelopen jaren is overduidelijk geworden dat de huidige strategie van verwoesting faalt. In Oekraïne staat de frontlinie al ruim twee jaar stil, terwijl de talloze slachtoffers zich blijven opstapelen en Europa richting nucleaire escalatie kruipt.
De definitie van waanzin
Om er ook maar een songtekst van Sef bij te halen: ‘Hetzelfde doen en ander resultaat verwachten, volgens mij de definitie van insane.’ Op deze voet doorgaan of zelfs escaleren is niet ‘realistisch’, maar waanzin.
Het is juist de vredesbeweging die realisme laat zien door te pleiten voor een andere, constructieve aanpak: een aanpak van diplomatie en onderhandelingen om verdere escalatie te voorkomen en serieuze veiligheidsgaranties voor Oekraïne te realiseren. Het eisen van een rechtvaardige vrede is geen naïviteit, maar noodzaak. Het vraagt om concrete diplomatieke inspanningen om de oorlog in Europa te beëindigen en daarbij serieuze veiligheidsgaranties voor Oekraïne te realiseren.
Helaas kiest Europa er met zijn huidige oorlogsbeleid voor om geen onderdeel te zijn van dergelijke onderhandelingen. In plaats daarvan blijft men vasthouden aan de illusie dat escalatie en uitzichtloos doorvechten de enige oplossing is, zelfs nu de VS de steun dreigt in te trekken.
Een rechtvaardige vrede
De vredesbeweging pleit daarom voor een Europa dat een leidende rol speelt in het bevorderen van onderhandelingen. Een rechtvaardige vrede mag namelijk niet worden overgelaten aan despoten als Trump of Poetin, die de buit verdelen en de lijntjes trekken ten koste van het Oekraïense volk. Het is van cruciaal belang dat diplomatie zo snel mogelijk een serieuze plek krijgt in het beleid, om verdere levensgevaarlijke escalatie te voorkomen.
Diplomatie, de-escalatie en actief streven naar een duurzame vrede zijn essentiële voorwaarden voor een veilige en vreedzame toekomst – geen wereldvreemde dromen, en de vredespolitiek die daarbij hoort is juist hét toonbeeld van de moed die nodig is om te breken met het destructieve patroon van oorlog en escalatie.
