Foto: Jona Walk tijdens haar speech.
Tachtig jaar geleden – op 6 en 9 augustus – wierpen de Verenigde Staten atoombommen op Hiroshima en Nagasaki.
In het eerste jaar na hun ontwikkeling, vernietigden kernwapens binnen een paar minuten meer dan 200.000 mensen, onder wie naar schatting 38.000 kinderen.
De twee bommen lieten een spoor achter van brandwonden, verbrijzelde ledematen, stralingsziekten, psychologische trauma en onomkeerbare milieuvervuiling en ernstige gezondheidsproblemen, ook voor degenen die toen nog geboren moesten worden.
In de afgelopen tachtig jaar zijn die kernbommen vermenigvuldigd en doorontwikkeld tot wapens die nog vele malen krachtiger en destructiever zijn dan de bommen die Hiroshima en Nagasaki verwoestten. Begrijpen we echt wat dat betekent?
Jona Walk van Artsen voor Vrede NVMP sprak deze woorden tijdens het protest van Stop de Oorlog Amsterdam op zondag 24 augustus 2025 op het Spui in Amsterdam.
Albert Einstein schreef in 1955 dat ‘onze wereld wordt bedreigd door een crisis waarvan de omvang schijnt te ontgaan aan diegenen, die de macht bezitten om grote beslissingen ten goede of ten kwade te nemen. De ontketende atoomkracht heeft alles veranderd, behalve onze manier van denken en wij glijden aldus af naar een catastrofe zonder weerga.’
Belangrijke woorden. Maar ik ben het toch niet helemaal eens met Einstein.
Want niet alleen de politici en de zogenaamde leiders van deze wereld lijken blind te zijn voor de destructieve krachten waar ze mee spelen. Vandaag lijken de meeste diplomaten, militairen, artsen, wetenschappers en burgers het evenmin te begrijpen.
Want de afschuwelijke beelden van de oorlog in Oekraïne bleken een katalysator – niet voor het opnieuw versterken van de reeds afgebroken diplomatieke kanalen tussen wereldmachten – maar voor een nieuwe wapenwedloop en toenemend onverantwoorde, oorlogshitsende retoriek tussen wereldmachten. Politici spreken over een dienstplicht voor onze kinderen, en klagen over een gebrek aan ‘sneuvelbereidheid’ onder Nederlanders. Uitgaven van 800 miljard Euro en vijf procent van ons bbp, niet aan zorg of onderwijs maar aan kogels en bommen, stuiten nog altijd op vrij weinig weerstand. In de jaren tachtig waren er nog grote demonstraties tegen kernwapens. Maar nu zijn die stemmen grotendeels stil gevallen.
In Nederland worden ziekenhuizen – zoals het ziekenhuis waar ik werk – gevraagd om ons voor te bereiden op oorlogsslachtoffers. De meeste artsen gaan daarin mee alsof het een normale zaak zou zijn. Maar begrijpen wij dat een oorlog tussen Rusland en de NAVO in de huidige situatie zou uitlopen tot een kernoorlog? Begrijpen wij echt wat dat betekent?
Begrijpen wij de schade die de meer dan 12.000 atoombommen van negen landen kunnen aanrichten?
Hierbij valt zelfs de afschuwelijke destructie van moderne, conventionele oorlogsvoering in het niets.
Kunnen wij ons voorstellen dat onze broers en zussen, zoons en dochters onder het puin liggen?
Begrijpen wij dat er na een atoombom explosie geen noodhulp meer komt? Omdat de meeste artsen en verpleegkundigen zelf ook slachtoffer zijn geworden, en de omgevende ziekenhuizen zijn verwoest?
egrijpen wij dat zelfs een ‘kleine’ kernoorlog met een paar tientallen bommen al wereldwijde consequenties kan hebben: zoals ernstige vervuiling van aarde, lucht en water, en uitgebreide hongersnood?
Een groot nucleair conflict, zoals tussen Rusland en de NAVO, zou het einde zijn van onze samenleving. Begrijpen we echt wat dat betekent?
Ik niet.
Ik spreek vandaag namens Artsen voor Vrede, de NVMP, dat deel uitmaakt van de International Physicians for the Prevention of Nuclear War. Een organisatie die pleit voor het volledig afschaffen van kernwapens.
Want je kan je niet voorbereiden op een kernoorlog. Je kan alleen alles op alles zetten om die te voorkomen. De helft van de wereld heeft het VN-kernwapenverbodsverdrag getekend, maar waar blijft de rest? Nederland zou dit verdrag ook moeten ondertekenen. Want deze wapens maken ons land niet veiliger. Een veilige wereld vraagt internationale en diplomatieke inspanningen. Wie vrede wil moet zich daarvoor inzetten, dag in dag uit, met hele hart en ziel.
Laat het niet zo zijn dat we pas in actie komen als we zelf hebben ervaren wat oorlog echt betekent.
Jona Walk is specialist intensive care in opleiding en bestuurslid van Artsen voor Vrede NVMP
