Oorlog is een keuze, vrede ook
Friesch Dagblad, 25 oktober 2025
Nederland gaat woensdag naar de stembus. Maar terwijl partijen elkaar bestrijden over koopkracht, migratie en stikstof, blijft een thema angstvallig volgens De Nieuwe Vredesbeweging buiten beeld: oorlog en vrede. Regering en Kamer hebben de afgelopen jaren gekozen voor een koers van bewapening en oorlogsvoorbereiding.
Vrijwel alle partijen die nu campagne voeren, volgen diezelfde koers: de NAVO-norm van tot wel 5 procent van het bbp staat niet ter discussie. Een bijna unanieme overtuiging dat oorlog onvermijdelijk is, lijkt de politiek in zijn greep te houden. Alsof oorlog een natuurramp is: onvermijdelijk en oncontroleerbaar. Maar oorlog is bij uitstek mensenwerk – en dus te voorkomen als we dat samen willen.
Dat er over deze zaak van leven en dood nauwelijks debat wordt gevoerd, is schokkend. Politieke partijen claimen veiligheid te bevorderen en Rusland af te schrikken door tientallen miljarden in oorlogstuig te steken. Deze redenering is uiterst dubieus. Zeker is wél dat dit geld ten koste gaat van zorg, onderwijs, sociale zekerheid en rechtsstaat. Toch biedt geen enkele mainstream partij een geloofwaardig alternatief. Waar kunnen we kiezen voor een échte toekomst waar in onze kinderen in vrede kunnen opgroeien?
De NAVO besloot deze zomer dat de lidstaten hun defensie-uitgaven moeten verhogen tot 3,5 procent en later zelfs 5 procent van het bbp. Voor Nederland betekent dat circa 50 miljard euro per jaar – ruim zes keer zoveel als tien jaar geleden. Dit heeft onvermijdelijk gevolgen voor publieke voorzieningen.
Tegelijk voert de overheid een agressieve campagne om jongeren te werven voor het leger: meer dan 100.000 nieuwe personeelsleden, waaronder tienduizenden militairen. Ze worden gelokt met avontuur en baankansen, terwijl verzwegen wordt dat militair zijn betekent dat je moet doden, of zelf kunt worden gedood of voor het leven mentaal of fysiek verminkt. Een herinvoering van de opkomstplicht voor militairen is niet ondenkbaar.
Militarisering raakt bovendien de hele samenleving. Defensie eist steeds meer ruimte voor oefenterreinen, laagvliegzones en radartorens – vaak ten koste van natuur. Met de nieuwe Wet op de Defensiegereedheid kan Defensie zelfs worden vrijgesteld van milieuregels en democratische inspraak. Dit tast niet alleen milieu en economie aan, maar ook onze vrijheden. Militarisering bevordert autocratisch handelen, drukt kritiek weg en schept een cultuur waarin alles in dienst staat van oorlog.
De militaire noodzaak is uiterst twijfelachtig. NAVO-landen zijn nu al goed voor meer dan de helft van de wereldwijde militaire uitgaven. Rusland lijkt, ondanks zijn brute invasie van Oekraïne, militair en economisch niet in staat of van plan NAVO-gebied aan te vallen. Toch gebruiken Europese leiders de angst voor Rusland om verdere militarisering door te drukken.
Wie pleit voor vrede en diplomatie wordt weggezet als naïef. Ondertussen is de oorlog in Oekraïne een uitzichtloze uitputtingsslag geworden, met enorme verliezen voor alle betrokken partijen. Hoe langer de strijd duurt, hoe groter de schade en hoe groter het risico op een verdere escalatie waarbij heel Europa in een directe oorlog met Rusland verzeild raakt. In het nucleaire tijdperk zijn de gevolgen daarvan niet te overzien.
Het is waanzin om deze koers blind te blijven volgen. Alleen ontspanning, onderhandelingen en een nieuwe, inclusieve Europese veiligheidsarchitectuur – waarin de belangen van álle partijen worden meegewogen – kunnen uitweg bieden naar échte veiligheid. Toch is het is na bijna vier jaar oorlog nog steeds wachten op een serieus vredesinitiatief vanuit Europa.
De noodzakelijke keuzes
Wie vrede wil, moet de buitenlandse politiek radicaal herzien. Juist als politieke partijen daartoe niet bereid zijn moeten wij als burgers zelf deze keuzes afdwingen: weg van de militaristische tunnelvisie: geen 5 procent voor de NAVO. Geen kernwapens meer op Volkel. Geen afhankelijkheid meer van de VS of Israël. En doe al het mogelijke om de oorlog in Oekraïne te stoppen.
Slechts enkele partijen durven af te wijken van de heersende oorlogslogica. Laten we onze stem gebruiken om die partijen te steunen en níet de partijen die militarisering omarmen. Maar laten we ook na de verkiezingen bouwen aan een brede vredesbeweging. Een beweging die zich verzet tegen oorlogsvoorbereiding en de sociale en ecologische kaalslag die ermee gepaard gaat. En die de grondoorzaken aanpakt: de economische en financiële belangen die profiteren van gewelddadige, imperialistische politiek.
Guido van Leemput en Jakob de Jonge zijn actief voor de Nieuwe Vredesbeweging
